تدوین الگوی نهادی کردن کارآفرینی در بخش کشاورزی زیربخش گلخانه داری

تحولات اخیر جوامع بشری از نظر رشد جمعیت، علوم و تکنولوژی و مسایل زیست محیطی، همچنین رشد بی رویه و شتابان جمعیت به ویژه در کشور های جهان سوم منجر به اهرم سیاسی و اعمال فشار قراردادن تعاملات بین المللی و نتیجتا بروز بحران تامین غذا و امنیت غذایی گردیده است. لذا پرداختن به کارآفرینی در بخش کشاورزی یکی از ضرورت های اساسی مقابله با فقر جوامع در کشور های جهان سوم بشمار می آید. در کشور ما نیز، بخش کشاورزی از نظر تامین مواد غذایی، مواد اولیه و همچنین سرمایه مورد نیاز توسعه اقتصادی، اهمیت ویژه ای دارد. زیرا تامین 75 درصد نیازهای غذایی جامعه، 25 درصد از تولید ناخالص داخلی، 23 درصد سطح اشتغال و میزان درخور توجهی از صادرات غیر نفتی مربوط به این بخش می باشد. همچنین در برنامه چهارم توسعه کشور، فراهم نمودن رشد سالیانه 6.5 درصدی در بخش کشاورزی؛ تامین امنیت غذایی، خود کفایی در تولید محصولات اساسی، توسعه صادرات محصولات کشاورزی و حفاظت از منابع طبیعی در زمره ضرورت های ارتقای کارآفرینی در بخش کشاورزی و دستیابی به اهداف و آرمانهای سند چشم انداز 20 ساله کشور محسوب می شود. از سویی دیگر وجود زمینه ها و فرصت های بخش کشاورزی همچون ظرفیت بالای تولید محصولات کشاورزی (بالغ بر 300 میلیون تن) در مقابل 100 میلیون تن (شرایط فعلی) و ضریب مکانیزاسیون پایین ماشین الات و فنآوری های این بخش در کنار ظرفیت های کارآفرینی همچون جذب بیش از 40 هزار دانشجو در رشته های کشاورزی و منابع طبیعی تا کنون و از طرفی راهی شدن سالیانه بیش از 25 هزار دانش آموخته جدید به بازار کار و نیز وجود 4300000 بهره بهره بردار (بالغ بر 90% عدم تحصیلات ) نشانگر چالش و ضرورت بزرگی برای استفاده از این سرمایه های عظیم انسانی خواهند بود. لذا آنچه کشاورزی امروز بدان نیازمند است عبارت از شروع کردن به یک فرآیند سخت و دشوار تغییرات ساختاری در بخش می باشد که منجر به نهادی شدن بازارهای فعال و کارآمد کشاورزی و توسعه فعالیت های کارآفرینانه در بخش گردد. بنابراین، برای نهادی کردن کارآفرینی در بخش کشاورزی، سیاست های دولت متناسب با سه محور اصلاح ساختار در بخش کشاورزی، توسعه دانش و افزایش بهره وری یکی از راهکارهای فائق آمدن این چالش در کشور خواهد بود. همه این عوامل و ضرورت ها مظهر تجلی این مسأله خواهد بود که: چگونه کارآفرینی در بخش کشاورزی در کشور نهادی می شود؟ برای پاسخ به سئوال اساسی این پژوهش که عبارتست از چیستی تدوین الگوی نهادی کردن کار آفرینی در بخش کشاورزی، در مجموع باید گفت که یک عمل نهادی دارای سه ویژگی استمرار ، فراگیری و واقعیت اجتماعی شدن است goodman and bazerman 1980)). بنابراین، نهادی کردن کارآفرینی در بخش کشاورزی ، فراهم آوردن شرایط مطلوب و مساعدی است جهت استمرار بخشیدن، فراگیر کردن و تبدیل شدن کارآفرینی به یک واقعیت اجتماعی در قلمرو کشاورزی. لذا رسالت این رساله تدوین الگوی نهادی کردن کارآفرینی در بخش کشاورزی می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف پژوهش بنیادی/ توسعه ای است و نتایج آن رهنمود های کاربردی متعددی خواهد داشت. از منظر گردآوری داده ها نیز با رویکرد توأمانی صورت گرفته است. همچنین روش تحقیق ترکیبی بوده بدین ترتیب که با در نظرگرفتن پیوند پیشینه پژوهش و ترکیب اندیشه های پیشین با خرد/عقل شناسایی و ارائه گردیده است. لذا سطوح ترکیبی فوق متبین ابعاد 4 گانه پیکره الگوی نهادی کردن کارافرینی در بخش کشاورزی مشتمل بر 1-منطق، 2- مفاهیم، 3- فرآیند و 4- روابط الگو خواهند بود. بر همین اساس این پژوهش بر پایه 3 فاز 1-طراحی و شناسایی الگوی موجود نهادی کردن کارآفرینی در بخش کشاورزی ، 2- فاز آزمون الگو و 3- فاز ارائه الگوی نهادی کردن کارآفرینی کشاورزی استوار است. استخراج مفاهیم و ابعاد الگو حاصل فرآیند استقرایی با استفاده از ابزارهای پژوهش کیفی (روش اکتشافی) نظیر 1- بازنگری پیشینه پژوهش های مرتبط با کارآفرینی، نهاد و بخش کشاورزی ، 2- بررسی اسناد و مدارک بخش کشاورزی و 3- مصاحبه با خبرگان عرصه کشاورزی و کارآفرینی بوده که بر آن اساس فرآیند تفصیلی چیدمان ابعاد الگو صورت گرفته است. بررسی ادبیات پژوهش حکایت از آن داشته که نهادی کردن، پدیده ای چند وجهی و تابعی از عوامل مختلف است که باید به طور همزمان، مورد مطالعه قرار گیرند. لذا، مرحله بررسی و آزمون الگوی موجود نهادی کردن کارآفرینی در بخش کشاورزی، با آسیب شناسی از وضعیت موجود و بر اساس روند تغییرات سنجه های های فراگیری، استمرار و واقعیت اجتماعی شدن نهادی کردن کارآفرینی کشاورزی و همچنین سایر شاخص های عملیاتی سنجش ابعاد الگو در حوزه گلخانه داری بخش کشاورزی و در پنج سال مورد بررسی (88-83) صورت گرفت. داده های مربوط به شرایط مطلوب برای سنجه های ارائه شده در فاز آزمون از طریق پرسشنامه به روش دلفی (دو مرحله ای ) جمع آوری شده اند. لازم به ذکر است، تحلیل آماری امتیازات سنجه ها با نرم افزار spss 15 صورت گرفت. همچنین الگوی نهادی کردن کارآفرینی کشاورزی در زیر بخش گلخانه داری بر اساس اعمال یافته های فوق در الگوی فعلی و با استفاده از تکنیک هایی چون تحلیل مسیر، تحلیل فاصله و تحلیل محتوا ارائه شده است.